Sa specijalistom ginekologije i akušerstva razgovarali smo o liječenju sindroma policističnih jajnika

Piše: dr Mirjana Ostojić,specijalista ginekologije i akušerstva

Sindrompolicističnih jajnika (PCOS) predstavlja najčešći metaboličko-endokrinološki poremećaj žena reproduktivnedobi, a podaci govore da jedna od 10 žena pati od ovog poremećaja.Bitno je naglasiti da je riječ o sindromu, a ne o bolesti, jer žene sa PCOS žive i normalno se ostvaruju u ulozi majke,kao i druge žene koje nemaju  ovaj sindrom.

Simptomi iznakovi PCOS-a su: kasna pojava menarhe(prve menstruacije) od 15-te do 18-te godine  života, izostanak  ovulacije, neredovni  menstrualni  ciklusi, akne, povećana tjelesna  težina i tako dalje.

Uzroci: Prilikom uzimanja podataka od pacijenticačesto se pokaže dasu semajka, tetka ili sestratakođe susretale sa istim problemom.Porednasljedne sklonosti, posljednjih godina je uočena povezanost između PCOSi povećanog  nivoa insulina koja, po nekim  autorima, predstavlja upravo centralni događaj  u nastanku i razvoju ovog sindroma. Zato senjegovom liječenju pristupa multidisciplinarno, odnosno potrebna je saradnja ginekologa, endokrinologa, nutricioniste i dermatologa, a ponekad,kod komplikovanijih  slučajeva, i ljekara drugih specijalnosti.

Dijagnoza: Najčešće se pacijenticaprvo javlja ginekologuzbog izostanka ili  poremećaja  menstrualnog  ciklusa ili dermatologuzbog  akni ili  hirzutizma, odnosno povećane  dlakavosti. Osnovni krijetrijum za postavljanje dijagnoze suultrazvučni nalaz jajnika, kao i laboratorijski nalazi.

Ako se na ultrazvučnom pregledu jajnika uoči veliki broj antralnihfolikula u stanju  mirovanja i povećan volumen jajnika, onda se pacijentica upućuje da uradilaboratorijske nalaze radi dalje potvrde dijagnoze. Obavezno se rade nalazi bazalnih hormona i to od drugog do petog dana menstrualnog  ciklusa. Kod žena sa PCOS-om je prisutandisbalanasizmedju dva hormona, luteinizirajućeg(LH) i folikulostimulirajućeg hormona(FSH), gdje je lutenizirajući hormon dva ili tri puta veći.

U  sklopu laboratorijskih  pretraga obavezan nalaz, a naročito kod pacijentica  sa povećanom tjelesnom težinom, jeste mjerenje vrijednosti  inzulina, odnosno detekcijainsulinske  rezistencije,  koju ima veliki  broj  pacijentica sa ovim  sindromom.

Liječenje: Liječenje sindroma policističnih jajnika sa ginekološkog aspektastavlja u centar individualnost i želje pacijentice za ostvarivanjem trudnoće.Ono što predstavlja početak liječenja jeste promjena životnih  navika, pojačana fizička  aktivnost, regulacija tjelesne težine, smanjen unos alkohola, ugljenih  hidrata i slično. Čak iminimalno smanjene tjelesne težine, od oko 5%,  dovodi  kod  pojedinih žena do uspostavljanja ovulacije i redovnijih  ciklusa.

Sa ciljem regulisanja menstrualnih  ciklusa u terapiju se uključuju oralni hormonskikontraceptivi. Kod hroničnog izostanka ovulacija, a kada pacijenticaželi da ostvari trudnoću, proces asistirane reprodukcije mora da seoprezno uključuje, jer ove pacijentice često previše reaguju na stimulacijuusljed čega se javlja sindrom hiperstimulacije jajnika.

Možda i ključni momenat u liječenju  sindroma jeste  regulisanje nivoa insulina i  šećera, jer oko80% pacijentica sa  PCOS ima insulinsku rezistenciju, stanjeu kojempostoji smanjen  odgovor ćelija na insulin. U ovom stanju insulin ne može ostvariti svoje djelovanje, ne može prenositi glukozu, glavnog ćelijskog energenta do ćelija,i tako uvodi pacijenta u stanje predijabetesa.Zbog toga se određenim pacijenticama u terapijske protokole često uključuje i antidijabetesni lijek metformin.

Od velike je važnosti pacijenticudovesti u optimalno stanje metabolizma,što  se danas lakše postižeuključivanjemdodataka ishrani na bazi inozitola, tj njegovih aktivnih izomera  mio-inozitola i D-hiro-inozitolakoji se nalaze u različitim preparatima kao što su MIOCISTIN FERTILE i KIROSTAR, a koji su postali sastavni dio terapijskih protokola za liječenje sindroma policističnih jajnika.

Onipovećavaju  osjetljivost  ciljnih  organa na insulin, tj. smanjuju insulinsku rezistenciju,  čime se poboljšavaiskoristljivost glukoze u tkivima i na taj način smanjuje  nivo šećera  u krvi. Zahvaljujući  djelovanju mio-inozitola i D-hiro-inozitolasmanjuje se  nivo testosterona,  povećava se broj ovulacija, kvalitet i sazrijevanje jajnih ćelija, te samaplodnost. Pored togaoni doprinose razgradnji  masti, snižavaju  nivo  holesterola te povećavajuosjetljivost receptora na  serotonin(hormon  sreće), pa tako imaju  pozitivan uticaj na raspoloženje.

Riječ nutricioniste

Mr ph Dragana Lošić, spec. nutricionizma naglašava da su pravilna ishrana, odgovarajuća fizička aktivnost, ciljana suplementacija, uz dobar stres menadžment i uredan san, ključni za ublažavanje simptoma i držanje pod kontrolom sindroma policističnih jajnika (PCOS): „Kako 6 od 10 žena sa sindromom PCOS pati od prekomjerne tjelesne mase i gojaznosti, a i inzulinska rezistencija je uglavnom udružena sa viškom kilograma, ključno je smršati i tako poboljšati glukoregulaciju. U ishrani žena sa sindromom PCOS predlažem mediteransku ishranu, individualno prilagođenu  zbog postojanja više tipova ovog sindroma. Preporučujem što veći unos neprerađenih namirnica niskog glikemijskog indeksa za dobru glukoregulaciju i balans hormona“.

Lošićeva naglašava da je u ishrani generalno potrebno povećati unos vlakana (voće, povrće) i esencijalnih masnih kiselina (riba, morski plodovi, orašasti plodovi, sjemenke). „Potrebno je osigurati adekvatan unos proteina (riba, mahunarke, bijelo meso) i umjereno unositi fermentisane mliječne proizvode i integralne žitarice, te ograničiti unos crvenog mesa i mesnih prerađevina. Takođe žene sa ovim sindromom imaju koristi od primjene protivupalnih začina (kurkuma, đumbir, cimet), određenih čajeva (rooibos, zeleni čaj, menta, matičnjak, virak) i dodataka prehrani (cink, omega 3 masne kiseline, vit D, magnezijum, berberin, NAC, hrom), te mioinozitola kao najznačajnijeg. Praksa pokazuje da bez nutricionističke intervencije nema značajnijeg pomaka u liječenju sindroma policističnih jajnika“, istakla je mr ph Dragana Lošić.